आजचा शब्द: फालतू
“उगीच फालतूपणा करू नकोस “ पासून “आजची माझी चक्कर फालतू गेली” इथपर्यंत अनेक पद्धतीने हा शब्द मराठीत वापरला जातो. मराठीत अगदी सर्वांच्या वापरात असलेला आणि दृढमूल झालेला हा शब्द मूळ मराठी नाही!
आजचा शब्द: दिग्गज
दिक् आणि गज या दोन शब्दांनी आजचा शब्द बनलेला आहे. दिक् म्हणजे दिशा आणि गज म्हणजे हत्ती. पण या दोन गोष्टींचा एकमेकांशी काय संबंध आहे? पुराणकथांमध्ये अशी मान्यता आहे की आठही दिशा म्हणजे चार दिशा आणि चार उपदिशा या आठ हत्तींनी तोलून धरलेल्या आहेत. जसे पूर्व दिशा ही ऐरावत नावाच्या हत्तीने तर पश्चिम दिशा ही अंजन नावाच्या हत्तीने तोलून धरलेली आहे. दक्षिण दिशा वामन नावाच्या हत्तीवर तर उत्तर दिशा सार्वभौम नावाच्या हत्तीवर विसावलेली आहे. संपूर्ण आकाश तोलून धरणारे हे हत्ती निश्चितच अत्यंत बलवान असतीलच हे अगदी स्पष्ट आहे.
त्यामुळेच त्यामुळेच एखाद्या क्षेत्रातील अतिशय कुशल आणि बलवान व्यक्तीला किंवा ज्या व्यक्तीने त्या क्षेत्रासाठी आधारभूत ठरणारे काम केले असेल अशा व्यक्तीला दिग्गज म्हणून संबोधले जाते. जसे: शास्त्रीय संगीताच्या प्रांतात कुमारजी मोठे दिग्गज होऊन गेले.
ओनामा
आम्हां घरी धन शब्दांचीच रत्ने | शब्दांचीच शस्त्रे यत्न करूं | | १ | |
शब्दचि आमुच्या जीवाचे जीवन | शब्द वाटू धन जनलोका | | २ | |
तुका म्हणे पहा शब्दचि हा देव | शब्दचि गौरव पूजा करु | | ३ | |
शब्दांचे महात्म्य सांगणारा तुकोबांचा हा प्रसिध्द अभंग. शब्द आपण रोज उच्चारतो पण त्यांच्या अर्थाकडे हवे तेवढे बारीक लक्ष देतोच असे नाही. ह्या शब्दांचा आणि त्यामागे दडलेल्या अर्थांचा शोध घेण्याचा हा माझा स्वांतसुखाय केलेला प्रयत्न….